Altijd aan – De mentale vermoeidheid van vrouwen in tijden van overprikkeling

Een artikel over presteren, zorgdruk, schuldgevoel en het verlies van innerlijke rust

Het is dinsdagochtend. Een vrouw van 42 – twee kinderen, parttimebaan, mantelzorg voor haar moeder – komt bij me voor een wandeling. Ze is op papier gezond, haar leven lijkt op orde. Maar zodra we een paar minuten in beweging zijn, begint ze te huilen.

“Ik ben zó moe,” zegt ze. “Maar niet op een manier die ik kan uitleggen. Het zit in mijn hoofd, in mijn ademhaling, in mijn botten.”

Dit is geen uitzondering. Wat ik hoor in het bos, zie je terug in de statistieken.

⸻

De normalisering van overbelasting

Volgens cijfers van TNO en het CBS (2023) ervaart 38% van de Nederlandse vrouwen tussen de 30 en 55 jaar structurele mentale uitputting. De oorzaak is zelden één probleem. Het is de optelsom: werkdruk, opvoeding, zorg voor anderen, de constante beschikbaarheid via telefoon en sociale verplichtingen.

Wat deze overbelasting extra verraderlijk maakt, is dat ze sociaal gelegitimeerd is. Vermoeidheid wordt verpakt als ‘druk zijn’. Altijd bezig zijn is een badge of honor. Rust is verdacht geworden.

Psycholoog Thijs Launspach noemt het de “burn-outgeneratie die functioneert”:

“We zijn met zijn allen kapot aan het gaan op een manier die niet opvalt, omdat het de nieuwe norm is geworden.”

⸻

Waarom vrouwen extra kwetsbaar zijn

De vermoeidheid die ik zie en hoor in de praktijk is geen medische aandoening, maar een systemische spanning. Vrouwen bevinden zich vaak op het snijvlak van prestatie en zorg. Niet alleen moeten ze economisch meedraaien, ze voelen zich ook primair verantwoordelijk voor de emotionele huishouding van hun omgeving.

Daarbij komt wat sociologen ‘rolconflict’ noemen: het gelijktijdig moeten voldoen aan meerdere, soms tegenstrijdige verwachtingen. Je moet beschikbaar zijn voor je kinderen én ambitieus op je werk. Zacht én daadkrachtig. Beschermend én sexy. Evenwichtig én prestatiegericht.

Dat is geen menselijke opdracht. Dat is een botsing van systemen – en vrouwen zitten ertussenin.

⸻

De misvatting van “zelfzorg”

De samenleving stuurt de oplossing terug naar het individu: selfcare. Neem een bad. Mediteer. Plan ‘me-time’.

Maar wat als de oorzaak niet in jou zit, maar om je heen?

De structurele vermoeidheid van vrouwen vraagt geen oplossing op micro-niveau, maar erkenning op macro-niveau. Zoals cultureel antropoloog en genderonderzoeker dr. Hannah Halsema zegt:

“Zelfzorg is belangrijk. Maar als vrouwen massaal uitgeput zijn, moeten we het ook hebben over systeemzorg.”

⸻

Wandelen als tegenbeweging

Wandelen is misschien geen oplossing, maar wél een antwoord. Niet in de zin van een quick fix, maar als ritueel van terugkeer. Naar het lichaam. Naar eenvoud. Naar stilte.

In de bossen waar ik werk, gebeurt iets wat geen to-do-lijst kan afdwingen. Vrouwen stappen uit het ritme van ‘altijd aan’. Ze mogen ademen zonder doel. Denken zonder oordeel. Voelen zonder prestatie.

Ze hoeven niet nuttig te zijn. Ze mogen gewoon bestaan.

⸻

De uitnodiging tot afkoppeling

De vraag is niet alleen: hoe kom ik tot rust?

De echte vraag is: van welk systeem moet ik mij losmaken om weer te kunnen rusten?

We moeten durven onderzoeken waarom vrouwen pas uitrusten als iedereen om hen heen oké is. Waarom stilte als schuld voelt. Waarom ‘goed genoeg’ nooit genoeg lijkt.

De nieuwe luxe is niet vrije tijd. Het is mentale ruimte. En die begint met het besef dat je niet alles hóeft te dragen.

⸻

Tot slot – wat er nodig is

Deze mentale vermoeidheid vraagt om een ander soort gesprek. Geen timemanagement, maar levensmanagement. Geen tips, maar reflectie.

Als vrouwen mogen afwijken van het ideaal van ‘alles kunnen’, ontstaat er ruimte voor een ander soort kracht:

Niet de kracht van doorzetten, maar die van terugschakelen.

Niet de kracht van efficiëntie, maar die van aanwezigheid.

Niet de kracht van méér – maar van genoeg.

⸻

Wil je met mij dat gesprek voeren?

Ik wandel met je mee. Niet om je te verbeteren. Maar om je bij te staan in het loslaten. Neem gerust contact met me op of deel dit artikel in jouw eigen netwerk