Perfectie sluit, reflectie opent
- Erike Walthaus
- 4 jun
- 3 minuten om te lezen
Waarom we liever wijzen dan kijken – en wat dat ons in vriendschap kost
Het begint vaak klein.
Iets voelt niet helemaal goed.
Een blik die je ontwijkt, een reactie die harder binnenkomt dan normaal.
Twijfel. Irritatie. Achterdocht, misschien.
Niet genoeg voor een breuk.
Maar genoeg voor afstand.
Wat volgt is meestal geen gesprek, maar een verhaal. Over wat de ander deed. Wat hij niet zag. Wat zij steeds fout begreep. En daarmee begint het: het oordeel als bescherming tegen de vraag of het ook aan jou kan liggen.
⸻
Schuld verschuiven is veilig
Wanneer relaties onder druk komen te staan, kiezen veel mensen instinctief voor zelfbehoud. Niet uit onwil — maar uit een diep geworteld verlangen dat de wereld klopt.
De sociaal psycholoog Melvin Lerner noemde dat in de jaren zestig
de just world hypothesis: we geloven dat wie goed doet, goed ontmoet.
En dus móet het logisch zijn wanneer iets misgaat.
In zijn experimenten bleek dat mensen een slachtoffer harder gingen beoordelen
naarmate ze er zelf niets aan konden doen.
Hoe machtelozer ze waren, hoe schuldiger ze het slachtoffer maakten.
Dat mechanisme zie je niet alleen bij misdrijven, maar ook bij het stuklopen van een vriendschap. Dan wordt het niet: “Wat is hier tussen ons gebeurd?” Maar: “Zij had ook gewoon meer moeite moeten doen.”
⸻
Victim blaming komt ook voor in vriendschap
In relaties waar het schuurt, wordt verantwoordelijkheid vaak een wapen.
Je verwijt de ander te weinig initiatief, te veel controle, te weinig empathie.
Of je zegt het niet — je denkt het alleen.
Net genoeg om niet meer te hoeven voelen wat het verlies met je doet.
Dat is victim blaming op relationeel niveau:
de ander wordt verantwoordelijk voor het feit dat jij pijn voelt.
En zolang die gedachte overeind blijft, hoef jij niets te veranderen.
Blijf jij kloppen. En blijft de ander fout.
⸻
Zelfreflectie zonder wederkerigheid
Sommige mensen zoeken het wel bij zichzelf.
Die denken: Heb ik iets over het hoofd gezien? Heb ik me teruggetrokken? Was ik onduidelijk?
Maar zelfreflectie is alleen krachtig als ze wederkerig is.
Als jij blijft kijken en de ander blijft wijzen, dan wordt je openheid een plek waar het oordeel van de ander op kan landen.
Dan draag je niet alleen je eigen pijn, maar ook zijn of haar onvermogen om terug te kijken.
Reflectie zonder grens wordt dan geen verbinding — maar uitputting.
⸻
Waarom we niet willen kijken
Volgens trauma-expert Iva Bicanic ontstaat victim blaming vaak uit angst.
Als iets ergs gebeurt, willen mensen hun gevoel van veiligheid terug.
Door de oorzaak van het probleem bij de ander te leggen, krijgen ze weer grip: zij was naïef, ik zou dat nooit doen.
Psycholoog Ronnie Janoff-Bulman laat zien dat ook slachtoffers dit doen: ze geven zichzelf de schuld om het idee te houden dat ze controle hadden — en dat het dus de volgende keer te voorkomen is.
Maar die controle is schijn.
En de schuld, hoe begrijpelijk ook, maakt herstel moeilijker.
⸻
Vriendschap vraagt iets moeilijkers
Echte verbondenheid vraagt geen perfectie.
Het vraagt bereidheid om te blijven kijken — ook als dat ongemakkelijk is.
Om te zeggen: “Misschien heb ik iets gemist.”
“Misschien heb jij dat ook.”
Maar daarvoor moet je loskomen van het verhaal waarin jij kloppend bent, en de ander tekortschiet.
Want perfectie sluit. Reflectie opent.
Daar zit de kern van volwassen contact. Niet in gelijk, maar in wederzijdsheid.
Niet in harmonie, maar in ruimte.
⸻
Wat er stukgaat in relaties is zelden één iemands fout.
Het is vaak een samenspel van niet voelen, niet spreken, niet durven herzien.
En zolang niemand die stilte opent, blijft alles waar het was:
ingevroren in oordeel. Gesloten in zelfbescherming.
Maar misschien hoeven we niet alles op te lossen.
Misschien begint herstel bij iets kleiners: het durven zeggen:
“Ik weet het niet zeker. Maar ik wil het wél onderzoeken.”
Want waar oordeel ophoudt, begint iets anders: menselijkheid.
⸻
Soms schuurt het. Soms twijfel je. En soms wil je gewoon even iemand die meekijkt zonder oordeel. Plan een gratis intake en ontdek of coaching je verder helpt.
