De betekenis van jezelf zijn

Tussen verwachtingen en identiteit: waarom 'jezelf zijn' minder vanzelfsprekend is dan het klinkt.

"Blijf dicht bij jezelf", "wees gewoon jezelf", "je mag zijn wie je bent". Het zijn uitspraken die we dagelijks horen. Op sociale media, in zelfhulpboeken, op werkvloeren en in therapeutische gesprekken. De oproep tot authenticiteit klinkt luid en aanmoedigend. Maar achter die ogenschijnlijk eenvoudige woorden schuilt een complex, soms verwarrend vraagstuk: wat betekent het eigenlijk om jezelf te zijn? In een samenleving die individualiteit viert, is 'jezelf zijn' een moreel ideaal geworden. Het suggereert vrijheid, zelfkennis, innerlijke rust. Maar het kan ook een bron van druk zijn. Want als je niet weet wie je 'zelf' is - of als je jezelf niet goed voelt in je huidige vorm - wat dan? Is het dan een vorm van falen?

Psycholoog en onderzoeker Paul Verhaeghe stelt in zijn werk dat identiteit steeds minder geworteld is in een vaste basis, zoals familie, religie of gemeenschap, en steeds meer een "project" is geworden dat je voortdurend moet bijsturen. Jezelf zijn is daarmee niet iets wat je bent, maar iets wat je doet - en dat maakt het kwetsbaar.

Veel mensen verwarren 'jezelf zijn' met spontaan gedrag of het tonen van emoties. Maar wie volledig impulsief leeft, is niet per se trouw aan zichzelf. Jezelf zijn betekent juist: een innerlijke afstemming vinden. Weten wat voor jou klopt - los van wat anderen verwachten, maar ook los van tijdelijke stemmingen. Het vereist reflectie: wie ben ik onder mijn gedrag, onder mijn aanpassing, onder mijn rol? Welke waarden stuur ik op aan? En durf ik ook trouw te blijven aan die waarden, als ze ongemakkelijk zijn of botsen met de omgeving?

Hoewel authenticiteit vaak wordt neergezet als iets individueels, is het in wezen iets relationeels. Jezelf zijn gebeurt altijd in relatie tot een ander. Het is in contact, in frictie, in verbondenheid dat je identiteit vorm krijgt. Jezelf zijn betekent dus ook: zichtbaar zijn, risico nemen, grenzen stellen - en soms ook: luisteren, meebewegen, aanpassen zonder jezelf te verliezen. De paradox is duidelijk: je kunt pas echt jezelf zijn als je ook erkent dat je mens bent in context. Niet los, niet autonoom, maar ingebed.

Voor vrouwen - zeker vrouwen die balanceren tussen werk, zorg, relaties en innerlijke groei - is 'jezelf zijn' vaak een zoektocht tussen botsende verwachtingen. De perfecte moeder, de sterke collega, de zorgzame partner, de autonome vrouw: het zijn rollen die elkaar soms ondermijnen. Jezelf zijn betekent hier niet: kiezen voor één rol en de rest afwijzen. Het betekent: weten waar jij begint, te midden van al die stemmen. En jezelf toestaan om te veranderen, te twijfelen, te herzien - zonder de kern kwijt te raken. De uitnodiging om jezelf te zijn klinkt eenvoudig, maar het is misschien wel één van de meest moedige bewegingen die een mens kan maken. Niet omdat het groots is, maar omdat het stil en precies is. Omdat het vraagt om aandacht, eerlijkheid, en soms confrontatie. Jezelf zijn is geen eindpunt, maar een levenslange oefening. Geen slogan, maar een daad van dagelijkse trouw aan wie je van binnen voelt dat je bent

Leeft dit thema voor jou en wil je erover praten? Neem contact op voor een kennismakingsgesprek